آیا بنیاد سینمایی فارابی به شعبه دوم «خانه فیلم» سعیدخانی و شرکا تبدیل شده است؟
یک تهیهکننده-پخشکننده علیرغم مواضع صریح ضدحاکمیتی و راه اندازی مسیر تعامل با شبکههای ماهوارهای، هم در نقش داور شورای انتخاب بنیاد دولتی فارابی ظاهر میشود و هم تهیهکنندگی پروژههای منتخب.
یک تهیهکننده-پخشکننده علیرغم مواضع صریح ضدحاکمیتی و راه اندازی مسیر تعامل با شبکههای ماهوارهای، هم در نقش داور شورای انتخاب بنیاد دولتی فارابی ظاهر میشود و هم تهیهکنندگی پروژههای منتخب. سرویس فرهنگ و هنر مشرق - حامد جعفری مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در نشست تخصصی «سینمای حمایتی» در تاریخ یازدهم مرداد ۱۴۰۴ که از بخشهای همایش «هزینهها و شیوههای تامین سرمایه فیلمسازی در ایران» است با بیان اینکه فارابی در دوره جدید فعالیت خود وظایف مختلفی را دنبال میکند، گفت: عرصه فیلمسازی با هدف آفرینش آثار محتوایی جدید از مسیر غربال ایدههای دریافتی، فیلمسازی به سفارش مجموعههای متقاضی دولتی و خصوصی و میانجیگری میان سرمایهگذار و فیلمساز برای به سرانجام رساندن و موفقیت اثر، برخی از وظایف و مأموریتهای اصلی شمرده میشود که در دوره کنونی بر عهده فارابیست. مدیرعامل فارابی ضمن تأکید بر استفاده از مشاوران تخصصی نظیر مدیران تولید در برآورد هزینههای ساخت یک اثر سینمایی، درباره فرآیند انتخاب آثاری که در فارابی مورد حمایت قرار میگیرند اظهار کرد: در گذشته تصمیمگیریها گاهی با مدیرعامل و گاهی با شوراها بود، اما در دوره جدید همانطور که در نهادهای جهانی مشابه بنیاد سینمایی فارابی مرسوم است، برای این مهم شیوه «پیچینگ» مورد استفاده قرار میگیرد. در این مدل، طرحها و فیلمنامهها پس از ارزیابی کارشناسی اولیه، در کارگروهی تخصصی بررسی و غربال شده و در نهایت طرحهایی که از دو مرحله ابتدایی با موفقیت عبور میکنند به مرحله «پیچینگ» میروند. او درباره «پیچینگ» که ارائه شفاهی و مکتوب طرح تعریف میشود، گفت: «پیچینگ» مسیریست که در آن بررسی آثار به صورت شفاف انجام میشود. ما امروز در بنیاد سینمایی فارابی به این سمت حرکت کردهایم تا هم شفافیت افزایش یابد و هم ریسک سرمایهگذاری تا حد ممکن کاهش پیدا کند. حامد جعفری مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی «پیچینگ» به زبان سادهتر، رویداد ارائه طرح تولیدی برای جذب سرمایه (پیچینگ) همان جایی است که فیلمساز داستانش را برای کسانی که میتوانند روی آن سرمایهگذاری کنند، تعریف میکند. معمولاً این ارائه خیلی کوتاه است، مثلاً بین پنج تا پانزده دقیقه، و فیلمساز باید در همین زمان محدود بتواند ایده خود را جذاب و قانعکننده بیان کند. او در ادامه این نشست تخصصی گفت: عدالت در سینما به معنای تقسیم مساوی بودجه نیست، بلکه به معنای تخصیص صحیح و بهینه منابع به ساخت اثریست که یاریرسان مجموعه فیلمسازی در مسیر دستیابی به اهداف مورد انتظار باشد. جعفری در ادامه اشاره کرد: حالا سوال این است که آیا منابع بنیاد را باید بین این طرحها به صورت مساوی تقسیم کنیم یا اینکه تلاش کنیم منابع به ساخت آثاری اختصاص یابد که در سپهر سینمای کشور موثر است؟ اگر پاسخ، روش دوم باشد، بدیهیست که باید با سازوکارهایی به دنبال کشف بهترین طرحها و فیلمنامهها برای سرمایهگذاری باشیم. البته ما باید به سوابق خود فیلمسازان (نویسنده، تهیهکننده و کارگردان) هم توجه داشته باشیم، مثلاً اگر فیلمسازی پیش از این چندبار با فارابی همکاری کرده و هر بار نیز آثاری ساخته که در جذب مخاطب ناموفق بوده، آیا باز هم باید برای سرمایهگذاری مورد اعتماد قرار گیرد؟ در پی فراخوان عمومی منتشر شده از سوی بنیاد سینمایی فارابی در تاریخ ۲۱ تیر ۱۴۰۴، که به منظور مشارکت اهالی سینمای ایران در ساخت فیلم با موضوع «جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» اعلام شد، ۹۵ طرح و فیلمنامه از سوی سینماگران مختلف در سامانه بنیاد به ثبت رسید و جلسات پیچینگ این نهاد برای ساخت آثاری با موضوع جنگ ۱۲ روزه برگزار میشد. وب سایت این نهاد در مورد این فراخوان نوشت : همان طور که پیشتر نیز اعلام شده بود، براساس الگوهای متداول بینالمللی و تجربه نهادهای ملی سینما در دیگر کشورها، در دوره جدید فعالیت بنیاد سینمایی فارابی، برنامهریزی شده است تا حمایتها و سرمایهگذاریها با اتکا به فرایند پیچینگ صورت پذیرد. بررسی گام نخست مدیریت تازه فارابی روز گذشته بنیاد سینمایی فارابی اسامی فیلمهای سال ۱۴۰۴ خود شامل سه فیلم با موضوع دفاع مقدس ۱۲ روزه، سه فیلم کودک و نوجوان، هفت فیلم با محوریت فیلمسازان اول و دوم و ۶ فیلم با محوریت سینماگران پیشکسوت را اعلام کرد. به گزارش روابط عمومی این بنیاد در دوره جدید، سه رویکرد تکریم پیشکسوتان، توجه به استعدادهای جوان، تولید مشترک با سازمانها و نهادهای داخلی و خارجی و البته تأکید بر بررسی دقیق فیلمنامه برای سرمایهگذاری در پروژه مدنظر قرار گرفته است که در نهایت، ۱۵ فیلم وارد فرایند ساخت شدند. در میان فیلمهای ذکر شده، یک فیلم به عنوان تولید مشترک با کشور ترکیه، دو فیلم با تولید مشترک سازمانهای غیرسینمایی داخلی، سه فیلم با موضوع دفاع مقدس ۱۲ روزه، یک فیلم درباره شهدای ایران، سه فیلم کودک و نوجوان، ۶ فیلم با سینماگران پیشکسوت، یک فیلم با سینماگران بومی، هفت فیلم با فیلمسازان اول و دوم و یک فیلم نیز به عنوان استعداد برتر فیلم کوتاه مورد حمایت قرار گرفتند. اسامی آثار مصوب به شرح زیر اعلام میشوند: ۱) «غذای نیمروز» به تهیهکنندگی امیر بنان و کارگردانی مجید مجیدی/ اجتماعی ۲) «کافه سلطان» به تهیهکنندگی مرتضی رزاق کریمی و کارگردانی مصطفی رزاق کریمی / جنگ ۱۲ روزه ۳) «مهمان ناخوانده» به تهیهکنندگی سعید خانی و کارگردانی ابراهیم امینی/ جنگ ۱۲ روزه ۴) «چشمهایش» به تهیهکنندگی علی اوجی و کارگردانی بهمن فرمانآرا/ تاریخ معاصر، اجتماعی ۵) «تایپیست» به تهیهکنندگی بهرام رادان و کارگردانی هادی نوری/ تاریخی، عاشقانه ۶) «دیپلمات» به تهیهکنندگی پرویز امیری و کارگردانی مصطفی آقامحمدلو/ تاریخی، شهدای ایران ۷) «زن هزار چهره» به تهیهکنندگی محمد نیکبین و کارگردانی تهمینه میلانی/ درام، اجتماعی ۸) «دختر برقی ۲» به تهیهکنندگی و کارگردانی حسین قناعت/ کودک و نوجوان ۹) «شهر آرزوها» به تهیهکنندگی بهروز مفید و کارگردانی متین اوجانی/ کودک و نوجوان ۱۰) «دختر پری خانوم» به تهیهکنندگی و کارگردانی علیرضا معتمدی/ فانتزی خانوادگی ۱۱) «قمارباز» به تهیهکنندگی سجاد نصراللهی و کارگردانی محسن بهاری/ جنگ ۱۲ روزه ۱۲) «اسکورت» به تهیهکنندگی محمدرضا منصوری و کارگردانی یوسف حاتمیکیا/ اکشن جادهای، تولید مشترک با بانک کشاورزی ۱۳) «موی گرگ» به تهیهکنندگی امیرحسین علمالهدی و کارگردانی فریدون نجفی/ کودک و نوجوان ۱۴) «کارواش» به تهیهکنندگی بهروز مفید و کارگردانی احمد مرادپور/ اجتماعی، تولید مشترک با سازمان امور مالیاتی ۱۵) «دکتر هافمن» به تهیهکنندگی محمدرضا شریفینیا و کارگردانی رضا حسین آبادی/ اجتماعی، تولید مشترک با ترکیه وب سایت این بنیاد این توضیح را درباره تولیداتش اعلام کرده از تعداد فیلمهای اعلام شده، برخی از آنها در جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان حضور داشتند، برخی در حال آمادهسازی برای جشنواره فیلم فجر هستند و برخی نیز در سه ماه باقیمانده تا پایان سال، جلوی دوربین میروند. «مهمان ناخوانده» و فهرستی تاملبرانگیز؛ حضور خانی در کانون توجه فیلم «مهمان ناخوانده» به کارگردانی «ابراهیم امینی» و تهیهکنندگی «سعیدخانی»، در فهرستی قرار گرفته که حاوی نکات قابل تأمل و بحثبرانگیزی است. تضاد منافع «مهمانان ناخوانده» در جلسات پیچینگ نکته قابل تأمل، نقش دوگانه سعید خانی، تهیهکننده اثر است که همزمان به عنوان یکی از اعضای هیئت انتخاب (داور) در همان «پیچینگ جنگ» و در پیچینگهایی با موضوع "سینمای اجتماعی" فعالیت داشته است. این وضعیت، موضوع «تضاد منافع» را به میان میکشد. در رویههای حرفهای، حضور افراد در موقعیتهای داوری، ممکن است میان منافع شخصی و مسئولیت، تعارض ایجاد کند. حضور یک تهیهکننده به عنوان "مصوب کننده جلسات پیچینگ" در جلساتی که اثر خودش نیز در آن رقابت کرده، میتواند اصل شفافیت و بیطرفی روندها را تحت الشعاع قرار دهد. این موضوع میتواند بحثهای گستردهتری دربارهی ضرورت وجود قوانین شفاف و سختگیرانه برای جلوگیری از تضاد منافع در پیچینگهای حمایتی از تولیدات سینمایی توسط این بنیاد متولی را پدید آورد. پرسش دربارهی سازوکار انتخاب؛ «مصوب- تهیهکننده» در بنیاد سینمایی فارابی زیر ذرهبین این مسئله این پرسش کلیدی را به وجود میآورد: آیا در نهادهای تولید و حمایت از فیلم در ایران، مانند بنیاد سینمایی فارابی، مجوزی وجود دارد که فردی همزمان هم داور (عضو شورای انتخاب) باشد و هم به عنوان متقاضی (تهیهکننده) در همان رقابت شرکت کند و اثرش نیز برگزیده شود؟ نقض احتمالی اصل بیطرفی در استانداردهای حرفهای و مدیریتی، اصل «تضاد منافع» به صراحت مطرح است. بر اساس این اصل، فرد نباید در موقعیتی قرار گیرد که منافع شخصیاش بتواند در قضاوت یا تصمیمگیریهای حرفهایاش تأثیر بگذارد. حضور یک فرد در حلقه تصمیمگیران اصلیِ تصویب فیلمنامه و سپس برنده شدن طرح خودش در همان فرآیند، به طور مستقیم بیطرفی و سلامت رقابت را زیر سؤال میبرد. این اتفاق میتواند نقطه شروعی برای یک بررسی جدی درونسازمانی و احتمالاً بازنگری در آییننامههای اخلاق حرفهای و مدیریتی در تمام نهادهای حمایتی سینمای ایران است. جامعه سینمایی و افکار عمومی منتظر پاسخ شفاف و قانعکنندهای از سوی بنیاد فارابی درباره این ابهام بزرگ در فرآیندهای انتخاب و تخصیص منابع هستند. فرضیهها درباره واگذاری پروژه به یکی از اعضای ثابت پیچینگهای فارابی، عملکرد این نهاد را با چالشهای عجیبی مواجه میکند. تهیه کننده «لونهزنبور» شاید متخصص در تولید آثاری شبیه «سال گربه» باشد، اما عضویت او در پیچینگ پروژههای «جنگ ۱۲ روزه» اهل فن را متعجب خواهد کرد. حالا پرسش مهم این است که سعیدخانی چگونه علی رغم حضور در پیجینگ جنگ ۱۲ روزه او را به یکی از تهیه کنندگان فیلمی با همین موضوع تبدیل کرده است!؟ سعید خانی و بهرام رادان دو شریک تجاری در کمپانی «خانه فیلم» با بنیاد سینمایی فارابی همکاری می کنند فرضیه اول: تغییر تهیهکننده پس از انتخاب بر اساس این سناریو، کارگردان فیلم «مهمان ناخوانده»، ابراهیم امینی، در ابتدا تهیهکننده دیگری را برای پروژه خود در نظر داشته است. پس از انتخاب فیلمنامه در پیچینگ فارابی، احتمالا بانظر حامد جعفری تهیهکننده اولیه کنار رفته و سعیدخانی جایگزین او شده است. اگر این فرضیه درست باشد، پرسش اینجاست که آیا این جایگزینی با اطلاع و موافقت نهاد ناظر و طبق ضوابط شفاف انجام شده یا خیر!؟ اگر فرض اول صحیح باشد، باید به این موضوع دقت کرد که تهیه کننده «سال گربه» و «لونه زنبور» چگونه فارابی را به لانه خودش تبدیل کرده است؟ بر اساس تحقیقات مشرق، فیلمها بدون تهیهکننده به پیچینگهای معرفی نمیشود. فرضیه دوم: نصب تهیهکنن...
« بازگشت به لیست اخبار